مرمت آب انبارهای تاریخی یزد درپیچ و خم عدم همکاری مالکین
يكي از شاخص‌ترين نشانه‌هایی كه منظر عمومي شهر يزد را از ديگر شهرهاي كشور متمايز مي‌سازد، آب انبارهاي آن است كه از عمده‌ترين مصالح ساخت آن "ديمه" است كه از آهك، خاكستر و ماسه بادي تشكيل شده است. اين آب انبارها كه معمولا در مركز محله‌هاي شهر واقع شده‌اند از چهار عنصر اصلي خزينه پاشير، گنبد و بادگير تشكيل شده‌اند و در باور نیاکان و گذشتگان آب انبارها بسیار ارزشمند و مقدس بودند. 
آب انبار حوض یا استخر سرپوشیده ای است که برای ذخیره آب معمولاً در زیر زمین ساخته می‌شودکه در مناطق کم آب و کویری آب انبار را از آب باران و یا جویبارهای فصلی پر می کردند و آب معمولاً در زمستان ذخیره شده و در تابستان به استفاده می شد.
بیشتر آب انبارهای یزد دارای یک ورودی و پاشیر هستند. اما بعضی از آنها به لحاظ موقعیت شهرسازی و نحوه استقرار در بافت شهری ، دارای دو یا سه ورودی می باشند. در استان یزد بیشتر آب انبارها دارای سه یا چهار بادگیر می باشند . ولی در برخی مناطق ، آب انبارهای تک بادگیری ، دو بادگیری ، شش بادگیری و هفت بادگیری نیز وجود دارد.
در استان یزد بیش از 1000 آب انبار وجود دارد که 100 مورد آن در شهر یزد دیده شده است که اغلب موقوفه و اصول حاکم بر طراحی آن تقریبا یکی است.اما متاسفانه امروزه شاهد آن هستیم که برخی افراد در این مکان های تاریخی و فرهنگی زباله و آشغال می ریزند و یا با درج و نصب نوشته ها و آکهی های تبلیغاتی دیواره بخش بیرونی اثرها را تخریب می کنند.
بسیاری از آب انبارهای استان یزد بالقوه این ظرفیت را دارند که به دلیل خنک بودن فضاهای داخلی آنها با تغییر کاربری می تواند به عنوان استراحگاه برای گردشگران مبدل شود.
برای نمونه آب انبار تاریخی وزیر مربوط به سدهٔ ۱۲ ه.ق است که در خیابان مسجد جامع کبیر واقع شده درحالی ۱۴ فروردین ۱۳۵۷ باشماره ثبت ۱۶۱۰ به‌عنوان یکی ازآثارملی ایران به ثبت رسیده که متاسفانه این روزها مکانی مناسب برای زباله دانی اهالی محل قرار گرفته است.آب انبارتاریخی مسعودی ،هاشم خان وستی فاطمه هم علرم ثبت ملی باقدمت تاریخی و معماری اصیلی که برخوردارند این روزها حال و روز خوش تری از آب انبار وزیر ندارند.
معاون حفظ و احیاء سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد در خصوص مشکلات آب انبارهای تاریخی یزد به جام جم می گوید:مالکیت خصوصی و وقفی این بناهای تاریخی باعث شده که مالکین اجازه ورود سازمان میراث فرهنگی را برای مرمت ندهند.
سامان کارگر با اشاره به اینکه مالکیت خصوصی و عدم همکاری برخی نهادها مثل اداره اوقاف و امورخیریه باعث شده که این سازمان در مرمت بناهای تاریخی یزد نتواند اقدام موثری را در این زمینه انجام دهد،اظها رمی دارد:برای مرمت و بازسازی بناهای تاریخی من جمله آب انبارها سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد امادگی کامل دارد.
وی درعین حال تاکید می کند که مرمت و بازسازی این بناهای تاریخی در گرو همکاری مالکین و اداره اوقاف و امورخیریه است.
این مقام مسئول می گوید: در اصل این آب انبارها از نظر مالکیت وقفی هستند و تحت مدیریت اوقاف قرار دارند، در حالی که اوقاف توجه چندانی به مرمت و رسیدگی آن ها ندارد.
به گفته وی ،همکاری مناسب بین سازمان اوقاف و کمیته مرمت بر سرعت مرمت ها می‌افزاید و آب انبارها را احیا می‌کند.
معاون حفظ و احیاء سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان یزدبا اشره به برنامه های مشارکتی این سازمان ،می افزاید:با توجه به بودجه مناسبی که در سالجاری در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد قرار گرفته است می توانیم با مالکین خصوصی وآثارتاریخی که به صورت وقف هستند مشارکت نموده و در مرمت آنها با یک تیم کارشناسی اقدامات لازم را انجام دهیم.
کارگر با اشاره به اینکه آب‌انبارها علاوه بر ارزش تاريخي و معماري داراي هويت تاريخي بوده و براي مردم يزد خاطره‌انگيز هستند،می گوید:قصد داریم تا پایان سال تمامی آب انبارهای تاریخی یزد که به نوعی با مشکل مواجه شده اند را در صورت همکاری مردم و نهادها ی مرتبط بازسازی نماییم.
بنا بر اعلام سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، در استان يزد حدود يكهزار آب‌انبار تاريخي وجود دارد كه تعدادي از آنها فعال بوده و آبگيري مي‌شود و بقيه نيز از دور بهره‌برداري خارج شده است.
همچنين در حال حاضر از اين تعداد آب‌انبار شناسايي شده، 256 آب‌انبار به ثبت ملي رسيده است.
امیرترقی نژاد